Паян Чӑваш Енре пӗрин хыҫҫӑн тепӗр авари пулнӑ. Икӗ тӗслӗхре те пассажир автобусӗсем ҫаврӑнса ӳкнӗ. Аварисенче, телее, вилекен пулман, анчах ҫынсем, ҫав шутра ачасем те, шар курнӑ.
Ирхи 5 сехет те 15 минутра Шупашкар районӗнче «Кисан-Хусан» маршрутпа ҫӳрекен автобус водителӗ пӑрлӑ ҫул ҫинче руле итлеттереймен. Автобус картана пырса тӑрӑннӑ, унтан ҫаврӑнса ӳкнӗ. Салонра водительсӗр пуҫне тепӗр 22 ҫын пулнӑ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ — ҫул ҫитмен ачасем. 11 пассажир шар курнӑ, вӗсем (10-ри тата 12-ри ачасем те пур вӗсен йышӗнче) тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтнӑ.
Тепӗр сехетрен, 6 сехет ҫурӑра, Ҫӗрпӳ районӗнче маршрутка, Канашран Шупашкара каяканскер, ҫаврӑнса ӳкнӗ. 11 ҫын, вӗсен йышӗнче 7 ҫулти арҫын ача пур, тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтнӑ. 37-ри водитель юлашки ҫулталӑкра, ытларах чухне — ҫул ҫинче хӑвӑртлӑха ӳстернӗшӗн, 16 хутчен явап тытнӑ-мӗн.
Икӗ тӗслӗхре те авари япӑх ҫулшӑн пулнӑ. Вӗсене пӑхса тӑракансен тӗлӗшпе административлӑ материалсем ҫырнӑ.
Хӗл ҫывхарать, Чӑваш Енри хӑш-пӗр хуҫалӑхра вара ҫӗрулми пуҫтарса кӗртмен-ха. Сӑлтавӗ — ҫумӑр ҫуни. Юр лариччен ҫӗрулмине пухса пӗтерес тесе хуҫалӑхсем ҫынсене ӗҫе илӗртме тытӑннӑ.
Александр Артемьев хуҫалӑхӗнче купӑста хӗрсе кайсах пуҫтараҫҫӗ. Лаптӑк пысӑк. Ҫӗрулмине те часах пухса кӗртеймен. Ара, ӑна алӑпах пуҫтарма тивет-ҫке-ха. Нӳрӗ ҫӗр ҫине техника кӗреймест.
Фермер вырӑнти халӑха та ӗҫе явӑҫтарать. Канмалли кунсенче район администрацийӗн, вырӑнти ял тӑрӑхӗн ӗҫченӗсем те уя тухаҫҫӗ. Хӑйсен ирӗкӗпе ӗҫлеҫҫӗ вӗсем. Ҫапах кашнине пӗрер михӗ ҫӗрулми тиветех.
Ҫӗрпӳ районӗнче вара чылай хуҫалӑхра ҫӗр сухалаҫҫӗ, ку ҫум курӑк шӑтасран сыхлать. Районти хуҫалӑхсем тыр-пула, пахча ҫимӗҫе пухса кӗртнӗ ӗнтӗ. Ҫӗрулми анисем ҫеҫ пушанман-ха.
Раҫҫейре чи лайӑх терапевтсен танлаштарӑмне пӗрремӗш хут йӗркеленӗ. Палӑртма кӑмӑллӑ: унта пирӗн 9 ентеш кӗнӗ.
Танлаштарӑма пӗтӗмпе Раҫҫейри чи лайӑх 500 терапевт кӗнӗ. Вӗсен йышӗнче Хулари клиника центрӗнче ӗҫлекен Наталия Казакова пур. Вӑл ку ӗҫре — 21 ҫул.
Ҫӗнӗ Шупашкарти хула пульницинче вӑй хуракан Алена Шабалина, Хулари клиника центрӗн терапевчӗ Екатерина Лявкина, Хулари 7-мӗш пульница ӗҫченӗ Владимир Васильев, Ҫӗнӗ Шупашкарти хула пульницин тухтӑрӗ Евгения Семенова, Васкавлӑ медпулӑшу пульницин терапевчӗ Гелюся Феизова, Хулари клиника центрӗн врачӗ Олеся Ильина, Ҫӗрпӳ районӗн тӗп пульницин ӗҫченӗ Любовь Леонтьева та ТОП-500 Раҫҫейри танлаштарӑма кӗнӗ.
Арбитраж сучӗ Упрдор «Волгомост» ячӗпе килӗшӗве пӑрахӑҫлама ыйтса янӑ тавӑҫа тивӗҫтернӗ, заказчик валли 116 миллион та 424 пин тенкӗ шыраса илме йышӑннӑ.
Ҫӗрпӳри кӗпере пӗлтӗр аран-аран хута ячӗҫ. Кайран тепӗр пайне тума тытӑнчӗҫ. Ӑна Пушкӑрт Республикинчи «Стройблоктехнологи» тума тытӑннӑ. Кӗпере 2016 ҫулхи юпа уйӑхӗн 30-мӗшӗччен хута ямалла. Тен, вӑл ӑна туса та пӗтерӗ.
Кӗпер патне пымаллине Сарӑтури «Волгомост» тумалла пулнӑ. Вӑл вара утӑн 19-мӗшӗнче панкрута тухнӑ. Ҫапла «Прикамье» Упрдор килӗшӗве пӑрахӑҫлама тавӑҫ тӑратнӑ. Кунсӑр пуҫне аванс шыраса илме ыйтнӑ. Арбитраж сучӗ йӑлтах тивӗҫтернӗ.
Халӗ заказчикӑн ҫӗнӗ подрядчик шырама тивӗ. Вырӑнти влаҫ халӑха асӑрхаттарнӑ ӗнтӗ: кӗпер кӑҫалах пулмӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи шкулсенчен пӗрин тӗп бухгалтерӗ вӗренӳ заведенийӗ тата шалу валли куҫарнӑ укҫана хӑйӗн расчет счечӗ ҫине куҫарни паллӑ. Пӑтӑрмаха асӑннӑ районти прокуратура палӑртнӑ.
2015 ҫулта тӗп бухгалтер пӗтӗмпе 200 пин тенкӗ ытла укҫа вӑрланӑ. Ҫӗртме уйӑхӗнче унӑн ӗҫрен пӑрахнӑ икӗ ҫынна усӑ курман отпускшӑн 7 пин тенкӗ ытларах куҫарса памалла пулнӑ. Шкулта йӗркелесе ҫырса пынӑ хутсене ӗненсен, куҫарнӑ пек курӑннӑ-ха. Анчах бухгалтер «кӗмӗле» хӑйӗн расчет счечӗ ҫине куҫарса янӑ.
Вӗренӳ учрежденине шалу тӳлеме тесе хыснаран 197 пин тенкӗ субсиди ҫитернине те бухгалтер никама та паман, хӑйне валли куҫарнӑ.
Ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курса улталаса пурӑннӑ шут ӗҫченне кӗҫех суд тенкелӗ ҫине лартӗҫ.
Ҫӗрпӳри ветеринарипе санитари утилизаци савутне сутса яма йышӑннӑ. Темиҫе ҫул каялла республикӑн унитарлӑ предприятийӗ, каярах акционерсен обществи туса хунӑ предприятин акци пакетне сутлӑха кӑларнӑ.
Пурлӑх халиччен республикӑн харпӑрлӑхӗнче пулнӑ. Аукционта акцисен 75 процентӗнчен 1 акци сахалтарах сутма палӑртнӑ. Ӑна туянас текенсен малтанласа 27 миллион тенкӗ хатӗрлесе хумалла. Илес текенсем тупӑнсан аукцион вӑхӑтӗнче ку хак хӑпарасси паллӑ ӗнтӗ. Аукционӑн пирвайхи утӑмне 1 миллионпа хакланӑ. Суту-илӳ кунне юпа уйӑхӗн 17-мӗшне палӑртса хунӑ. Савутӑн ҫӗнӗ хуҫи пулса тӑрас текенсен заявкисене юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗ таран йышӑнаҫҫӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Янсакассинче вырнаҫнӑ савут вилнӗ выльӑха тирпейлесе ашпа шӑмӑ ҫӑнӑхӗ хатӗрлет.
Ҫутҫанталӑкӑн хӑйӗн саккунӗ те кӗр енне пушшех те ун кӑмӑлне пӗлсе ҫитерме йывӑр. Республикӑри хӑш-пӗр хуҫалӑхра халӗ ҫӗрулми кӑлараҫҫӗ. Ҫанталӑк ҫумӑрлӑрах тӑнине кура копалкӑпа та кӑлараҫҫӗ, ҫавна май пуҫтарма ҫынсене илсе тухаҫҫӗ. Хальлӗхе мӗнпур лаптӑкӑн ҫуррине кӑна кӑларма ӗлкӗрнӗ-ха. Хирте 47 комбайнпа 73 копалка ӗҫлет.
Красноармейски районӗнче вӑрлӑхшӑн ӳстернӗ куккуруса вырса тӗшӗлеме тухнӑ. Ҫак культурӑна ытти ҫӗрте те, сӑмахран, Вӑрнар, Шупашкар районӗсенче, акса хӑварнисем пур.
Кӗрхисене акасси те малалла пырать. Иртнӗ уйӑхӑн 30-мӗшӗ тӗлне палӑртнин 93,9 процентне ҫӗннӗ. Планпа пӑхнине Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш, Пӑрачкав, Ҫӗрпӳ, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Етӗрне, Елчӗк районӗсенче пӗтернӗ.
Пӑрачкав тата Улатӑр районӗсене аптӑратнӑ Африка мурне сиплеме пулмасть, унран прививка та ҫук. Халӗ ку мура сарӑлма парас мар тесе нумай тӑрӑшаҫҫӗ. Чӑваш Ене кӳрсе килекен тата кунта сутӑнакан сысна ашне тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ.
Халӗ 4 районти аш-какай ҫеҫ хӑрушсӑр шутланать: Сӗнтӗрвӑрри, Куславкка, Вӑрмар, Шупашкар районӗсенче. Шупашкарти лавккасенче сысна какайне сахалрах сутаҫҫӗ.
Шупашкар хула администрацийӗн тата выльӑх чирӗсемпе кӗрешекен станцин ӗҫченӗсем рейд йӗркеленӗ, Шупашкарти пысӑк суту-илӳ точкисене ҫитнӗ.
Пӗр супермаркетра кунта туса илнӗ сысна ашӗ пачах сутман. Ӑна ют тӑрӑхран илсе килеҫҫӗ. Тепӗр лавккара Чӑвашри какай пулнӑ. Унччен ӑна Муркаш районӗнчен кӳрсе килнӗ. Халӗ вӑл 2-мӗш зонӑна кӗнӗрен чарнӑ. Какая Шуланкӑран (Звениговӑран), «Ҫӗрпӳ беконӗнчен» Сӗнтӗрвӑрри районӗ урлӑ илсе килеҫҫӗ.
Ку авари М-7 ҫул ҫинче 687-мӗш ҫухрӑмра авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнче пулнӑ. Маршрутка ҫине йывӑр тиевлӗ урапа кӗрсе кайнӑ. Салонра водитель ҫеҫ пулнӑ. Вӑл чӗрӗ юлайман.
Халӗ ку лару-тӑрӑва уҫӑмлатаҫҫӗ. Анчах кун валли кӳнтеленсем, видео кирлӗ. Камӑн видеорегистратор ҫинче ку авари пур — шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ: 8-937-010-24-79 — Юлия; 8-937-956-86-85 — Александр; 8-937-372-79-41 — Ирина; 8-937-393-03-07 — Андрей.
Ку аварире 53 ҫулти Евгений Ельмин вилнӗ. Вӑл Ҫӗрпӳ районӗнчи Нӗрӗш ялӗнче пурӑннӑ. 173-мӗш маршрутпа ҫӳрекен микроавтобусра 8 ҫул ӗҫленӗ. Вӑл — йӗркеллӗ водитель. Ҫакна пассажирсем те, ӗҫтешӗсем те палӑртаҫҫӗ.
Ҫав кун Евгений ӗҫрен киле таврӑннӑ. Тӑванӗсем халӗ тӗрӗслӗх шыраҫҫӗ.
Республикӑри ытти район-хулапа танлаштарсан Ҫӗрпӳ районӗнче ӗҫсӗр ҫынсем сахал. Унта ахаль лариччен кӗрӗк арки йӑвалама ӑнтӑлакансене пуринчен сахал шута илнӗ. Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнче ӗҫсӗрлӗх шайӗ 0,21 процент кӑна иккен. Куславкка тата Комсомольски районӗсенче те ӗҫсӗррисем сахал: 0,28-шар процент кӑна.
Паянхи куна илсен республикӑра официаллӑ майпа 4935 ӗссӗр ҫынна шута илнӗ. Ку вӑл вӑйпттисен 0,74 проценчӗ пулать.
Кашни ӗҫсӗр пуҫне миҫӗ ваканси пуррине те шута илсе пыраҫӗ. Ку цифра республикӑра 0,32 единицӑпа танлашать. Ҫак цифра Комсомольски районӗнче — 0,16 единица, Куславкка районӗнче — 0,16 единица, Ҫӗрпӳ районӗнче — 0,14 единица. Тепӗр майлӑ каласан, вӑл районсенче ӗҫ тупма ҫӑмӑлрах теме пулать.
Анчах ку вӑл — официаллӑ цифрӑсене ӗненсен. Ӗҫ сӗнекенсем, тӗрӗссипе, епле специальность пуррине, миҫерине те пӑхаҫҫӗ, пули-пулми илме васкасах каймаҫҫӗ.
-5.7 °C